Zwaarden tot ploegijzers
Op 5 mei viert Nederland 75 jaar vrijheid. Vrijheid van bezetting en oorlog. En midden in die vrijheid bezet een nieuwe, onzichtbare vijand ons land en heel de wereld. Politici spreken van een nieuwe oorlog. Nu brengt een oorlog het meest duistere in de wereld aan het licht. Maar midden in dat duister is er ook uitzicht. De profeet Micha spreekt van zwaarden, die tot ploegijzers kunnen worden …
Maandenlang, ja al jarenlang, zijn mensen in Nederland bezig geweest met de voorbereidingen. Het zou een groots en prachtig nationaal feest worden. Op 5 mei is het 75 jaar geleden, dat er in Nederland een einde kwam aan de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog. De voorbereidingen van de festiviteiten waren nog in volle gang, toen reeds midden maart bleek, dat een feest van die grootte op grond van de Corona-crisis niet door zou kunnen gaan. En ook de nationale Dodenherdenking op 4 mei moest worden afgelast. Koning Willem Alexander en Koningin Maxima zullen dit jaar alleen aanwezig zijn bij de kranslegging op de Dam.
Dodenherdenking en bevrijdingsdag 2020. Het nationaal comité 4 en 5 mei heeft deze bijzondere dagen in dit jaar onder een heel sprekend motto gesteld. 75 jaar vrijheid. Sinds de bevrijding van de Duitse bezetting en het einde van de Tweede Wereldoorlog in 1945 heerst er in Nederland en in grote delen van Europa 75 jaar vrijheid. De oudere mensen in ons land waren nog kinderen, toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hun kinderen, klein- en achterkleinkinderen weten niet meer, wat oorlog is. Tenminste niet van dichtbij. 75 jaar vrijheid. Dat is vrijheid van meningsuiting ook. Van open grenzen. 75 jaar vrijheid. Dat is 75 jaar vrede. Een groot goed.
En midden in dat grote goed, midden in die vrede, midden in die vrijheid breekt de Corona-crisis door. Een virus bedreigt het leven van miljoenen mensen, zet de hele maatschappij op haar kop en dreigt een ongekende economische crisis achter zich aan te slepen. Wereldwijd. Intussen gebruiken politici in de verschillende landen begrippen uit de krijgswereld. Zij spreken met het oog op de Corona-crisis van oorlogsvoering tegen een onzichtbare vijand. Met het Corona-virus lijkt een oorlog uitgebroken te zijn. Opnieuw een Wereldoorlog. Niet tussen volken en landen onderling, maar tegen een onzichtbaar virus. En dat allemaal midden in het jaar, dat 75 jaar vrijheid viert. Hoe kwetsbaar blijkt ons leven. Hoe kwetsbaar onze wereld. Nu een virus ons leven en onze wereld zomaar en compleet onverwachts met wapens binnendringt, waartegen wij nog geen verweer hebben.
Een oorlog brengt het meest duistere in onze wereld en in onze samenleving aan het licht. Misschien ook wel het donkerste in een mensenleven. Haat, wraakzuchtigheid en geweldadigheid tonen ons ware gezicht. Al datgene, waartoe mensen of ook de natuur in staat zijn. En toch …
Ik geloof dat God uit alles, ook uit het slechtste, iets goeds kan en wil laten ontstaan. Zo luidt de eerste zin uit de geloofsbelijdenis, die de duitse theoloog, predikant en verzetsheld Dietrich Bonhoeffer in 1943 schreef. Het zijn diep troostende en bemoedigende woorden ook voor ons vandaag. Woorden, die ten diepste bijbels zijn. Ik geloof dat God uit alles, ook uit het slechtste, iets goeds kan en wil laten ontstaan. Het zijn de profeten uit het eerste Testament, die vol vertrouwen en belofte van dat goede, van Gods Toekomst spreken. En het is Jezus Christus, de Opgestane, die de weg naar het Koninkrijk van God gebaand heeft. Ik geloof dat God uit alles, ook uit het slechtste, iets goeds kan en wil laten ontstaan.
Midden in het duister van de Tweede Wereldoorlog geloofde Dietrich Bonhoeffer in het licht. Met zijn ongebroken verzet tegen een mensenverachtende rassenleer en een dodelijk regime sprak hij de boodschap van leven, dwars tegen de dood in. En hij deed dat in geen andere naam dan in de naam van de levende God. Meer nog. Hij deed die boodschap.
In het jaar, waarin wij 75 jaar vrijheid gedenken, is het goed stil te staan bij datgene, wat hij, deze gelovige en moedige man, over vrijheid en juist ook over de vrijheid van de kerk schrijft : Vrijheid van de kerk bestaat niet daar, waar zij mogelijkheden heeft, maar alleen daar, waar het evangelie zich een plaats in deze wereld verschaft, wanneer haar de mogelijkheden niet zijn geboden. En hij vervolgt : Vrij zijn betekent niets anders dan in de liefde zijn, en in de liefde zijn betekent niets anders dan in de waarheid Gods zijn. Deze waarheid treedt ons tegemoet in de gestalte van de gekruisigde Christus. Dietrich Bonhoeffer moest voor zijn trouw aan de waarheid sterven. Op 9 april 1945 werd hij in de gevangenis te Flossenbürg opgehangen. Maar sterker en groter dan zijn dood is zijn dienst aan het leven.
Een oorlog brengt het meest duistere in onze wereld en in onze samenleving aan het licht. Maar tegelijkertijd kan juist ook in een oorlog zoveel goeds oplichten. Mensen, die protesteren tegen het geweld. Mensen, die een ongekende creativiteit ontwikkelen in de solidariteit met de kwetsbaren. Mensen, die offers brengen voor het leven van anderen. Dat gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog in al die grote, maar ook kleine daden van verzet. En dat gebeurt vandaag in al de ziekenhuizen en zorgcentra, maar ook in al de supermarkten. Het gebeurt vandaag in de buurthulp en in de internationale solidariteit. En daarin, dat wij allen afstand houden.
Soms licht er midden in de duisternis nu al iets op van toekomst. Heel even. Soms wordt de belofte van Gods Koninkrijk al even waar. Ik was diep ontroerd, toen ik ervoer, dat het land Israël met het uitbreken van de Corona-crisis de bewapeningsindustrie omgefunctioneerd heeft tot de productie van ademmaskers voor ziekenhuizen wereldwijd. Toen ik dat las, kwamen onmiddelijk die prachtige woorden van de profeet Micha in mij op. De woorden, die wij in dit uur met elkaar gehoord hebben. Dan zullen zij hun zwaarden omsmeden tot ploegijzers. Veelbelovende, profetische woorden, die waar worden. De krijgsmachinerie van Israël wordt deze dagen in dienst gesteld van het leven. Gods beloften worden waar. Juist ook door handen van mensen. Door menselijk handelen.
75 jaar vrijheid. Het grote feest is afgezegd en al de festiviteiten in Nederland zijn afgelast. Dat is verdrietig en jammer. En ik hoop van harte , dat er een tijd komt, waarin wij dat allemaal kunnen inhalen. Het feest is afgezegd. Wat evenwel niet afgezegd is, is ons diepe verlangen naar een wereld van vrijheid en vrede. Wat niet afgelast is, is onze hoop op Gods Koninkrijk. En wat wel door kan gaan, is al datgene, wat aan die hoop beantwoordt. Onze daden, die de vrede waarmaken.
Amen
Rens Dijkman-Kuhn
—
Foto: Nationaal Comité 4 en 5
